આ વસ્તુઓ પુરુષોને નુકસાન પહોંચાડે છે.

આચાર્ય ચાણક્ય દ્વારા મનુષ્યના સુખી જીવન માટે ઘણી નીતિઓ કહેવામાં આવી છે. માનવ જીવનના દરેક પ્રશ્નનો જવાબ આ નીતિઓમાં છુપાયેલો છે. જો કોઈ વ્યક્તિને આ નીતિઓ વિશે માહિતી મળે છે, તો વ્યક્તિ તેના જીવનને ઘણી હદ સુધી ખુશ કરી શકે છે. જો કે આચાર્યએ પોતાની નીતિઓમાં સ્ત્રી અને પુરૂષ બંનેના હિતની વાત કહી છે, પરંતુ આમાં, ખાસ કરીને પુરૂષો વિશે, તેમણે ત્રણ એવી પરિસ્થિતિઓ કહી છે જે કોઈપણ પુરુષને ભયંકર દુઃખ આપે છે.

આચાર્ય કહે છે કે-

વૃદ્ધાવસ્થા મૃતા ભાર્યા બંધુહસ્તે ગતમ્ ધનમ્ ।
ભોજનમ ચ પરધિનમ ત્રય: પુંસન વક્રોક્તિ:..

પ્રથમ સ્થિતિ – વૃદ્ધ માણસની પત્નીનું મૃત્યુ

આચાર્ય ચાણક્ય આ શ્લોકમાં કહે છે કે વૃદ્ધ માણસની પત્નીનું મૃત્યુ તેના માટે કોઈ દુર્ભાગ્યથી ઓછું નથી. આ તબક્કે પુરુષ માટે પત્ની વિના જીવન જીવવું ખૂબ મુશ્કેલ બની જાય છે. તેથી, આ પરિસ્થિતિમાં માણસને ઘણું નુકસાન થાય છે.

બીજી પરિસ્થિતિ – બધા પૈસા દુશ્મનોના હાથમાં આવી જાય છે

જો માણસની બધી સંપત્તિ તેના દુશ્મનોના હાથમાં આવી જાય, તો તે વેડફાઈ જાય છે. પોતાની મહેનતની કમાણી દુશ્મનોના હાથમાં જવાથી વ્યક્તિને બેવડી પરેશાનીનો સામનો કરવો પડી શકે છે. વ્યક્તિના દુશ્મનો તેના પૈસાનો ઉપયોગ તેની વિરુદ્ધ કરે છે અને પૈસાના અભાવે તે પોતાનું ગુજરાન ચલાવી શકતો નથી. એટલે આ અવસ્થા પણ માણસ માટે દુ:ખી કહેવાય છે.

ત્રીજી સ્થિતિ – અન્ય વ્યક્તિ પર નિર્ભર

આચાર્ય ચાણક્યએ ત્રીજી વાત કહી છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ અન્ય વ્યક્તિ પર નિર્ભર હોય, અન્ય વ્યક્તિ દ્વારા આપવામાં આવેલ ભોજન ખાય, પરદેશી લોકો હેઠળ રહે તો તેવા વ્યક્તિનું જીવન નરક જેવું બની જાય છે. આવી પરિસ્થિતિઓમાં માણસને અનેક દુ:ખનો સામનો કરવો પડે છે.