Posted by કહેવાય છે કે પૃથ્વી પર ક્યાંય સ્વર્ગ હોય તો તે માત્ર કાશ્મીરમાં જ છે. કાશ્મીર તેની પ્રાકૃતિક સુંદરતા તેમજ તેની સાંસ્કૃતિક વારસા માટે જાણીતું છે. પરંતુ જો તમે ઈતિહાસના પાના પર નજર ફેરવશો તો તમને આ સાથે જોડાયેલી ઘણી એવી વાતો જાણવા મળશે, જે તમે ભાગ્યે જ કોઈ પાસેથી સાંભળી હશે. આજે અમે અહીં એક એવા પવિત્ર ધાર્મિક સ્થળ વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ, જે કાશ્મીરી પંડિતોની આસ્થાનું પ્રતિક છે અને આજે તે સંપૂર્ણપણે ખંડેરમાં ફેરવાઈ ગયું છે. પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીરમાં ઘણા મંદિરો છે, પરંતુ તેમાંથી એક એવું પ્રાચીન મંદિર છે જે લગભગ 5000 વર્ષ જૂનું છે. તે મુખ્ય શક્તિપીઠોમાંથી એક છે. જો કે, હવે તે ખંડેરમાં ફેરવાઈ ગયું છે, પરંતુ આજે પણ તેની પીડા કાશ્મીરી પંડિતોના મનમાં અનુભવાય છે. આવો જાણીએ આ પ્રાચીન મંદિર વિશે.
શારદા પીઠ, કાશ્મીરી પંડિતોની આસ્થાનું કેન્દ્ર છે
શારદા પીઠ મંદિરનું ધાર્મિક મહત્વ તેમજ આસ્થા પણ છે. એક સમય હતો જ્યારે આ સ્થળ શિક્ષણનું મુખ્ય કેન્દ્ર માનવામાં આવતું હતું. શારદી પીઠ મુઝફ્ફરાબાદથી લગભગ 140 કિમી અને કુપવાડાથી લગભગ 30 કિમી દૂર, પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીરમાં નિયંત્રણ રેખા પાસે નીલમ નાગીની હેઠળ સ્થિત છે. એવું કહેવાય છે કે આ મંદિરનું નિર્માણ મહારાજા અશોકે 237 બીસીમાં કરાવ્યું હતું. એક સમય હતો જ્યારે કાશ્મીરી પંડિતો સહિત દેશભરમાંથી લોકો શિક્ષણના મુખ્ય કેન્દ્ર એવા આ મંદિરની મુલાકાત લેતા હતા. ઈતિહાસકારોના મતે, શારદા પીઠ મંદિર અમરનાથ જેવા કાશ્મીરી પંડિતો માટે આદરનું કેન્દ્ર હતું અને અનંતનાગમાં માર્તંડ સૂર્ય મંદિર હતું. શારદા દેવી મંદિર, કાશ્મીરી પંડિતો માટે ખૂબ જ આદરણીય મંદિર છે, જ્યાં છેલ્લા 70 વર્ષથી પૂજા કરવામાં આવી નથી.
મંદિર વિશેની ધાર્મિક માન્યતા
શારદા પીઠ શાક્ત સંપ્રદાયને સમર્પિત પ્રથમ તીર્થસ્થળ માનવામાં આવે છે. કાશ્મીરના આ મંદિરમાં સૌથી પહેલા દેવીની પૂજા શરૂ કરવામાં આવી હતી. બાદમાં ખીર ભવાની અને વૈષ્ણો દેવી મંદિરની સ્થાપના કરવામાં આવી. કાશ્મીરી પંડિતો માને છે કે શારદા પીઠમાં પૂજવામાં આવતી માતા શારદા ત્રણ શક્તિઓનો સંગમ છે. પ્રથમ શારદા (શિક્ષણની દેવી) બીજી સરસ્વતી (જ્ઞાનની દેવી) અને વાગ્દેવી (વાણીની દેવી).
શારદા પીઠ મંદિરની દંતકથા શું છે
પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, જ્યારે ભગવાન શિવ દેવી સતીના મૃતદેહને લઈને દુઃખમાં હતા અને સતીના મૃત શરીર સાથે તાંડવ કર્યું ત્યારે સતીનો જમણો હાથ અહીં પડી ગયો હતો. હિંદુ ધર્મની માન્યતા અનુસાર, તેને દેવી શક્તિની 18 મહાશક્તિ પીઠમાંથી એક માનવામાં આવે છે.
શંકરાચાર્ય અને રામાનુજાચાર્યએ અહીં મહાન સિદ્ધિ હાંસલ કરી હતી
આ મંદિર વિદ્યાની દેવી સરસ્વતીને સમર્પિત છે. એક સમય હતો જ્યારે શારદા પીઠ ભારતીય ઉપખંડની શ્રેષ્ઠ મંદિર યુનિવર્સિટીઓમાંની એક હતી. એવું કહેવાય છે કે શૈવ ધર્મના પિતા તરીકે ઓળખાતા શંકરાચાર્ય અને વૈષ્ણવ સંપ્રદાયના પ્રણેતા રામાનુજાચાર્ય બંને અહીં આવ્યા હતા અને બંનેએ અહીં મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધિઓ પ્રાપ્ત કરી હતી. શંકરાચાર્ય અહીં સર્વજ્ઞ પીઠ પર બેઠા હતા અને રામાનુજાચાર્યે અહીં શ્રીવિદ્યાનું ભાષ્ય રજૂ કર્યું હતું.14મી સદી સુધી અનેક કુદરતી આફતોને કારણે મંદિરને ખૂબ જ નુકસાન થયું હતું. બાદમાં તેને વિદેશી આક્રમણોમાં પણ ઘણું સહન કરવું પડ્યું. આ મંદિરનું છેલ્લે 19મી સદીના મહારાજા ગુલાબ સિંહ દ્વારા સમારકામ કરવામાં આવ્યું હતું.