Posted by ઘર કે મંદિરમાં પૂજા કરવા માટે કેટલીક ખાસ સામગ્રી હોવી જરૂરી છે. બધાની સાથે મળીને પૂજા કરવામાં આવે છે. પૂજાની ઘણી વસ્તુઓ હોવા છતાં, અહીં પૂજાની 20 પ્રતીકાત્મક વસ્તુઓ રજૂ કરવામાં આવી છે.
1. શાલાગ્રામ: વિષ્ણુની એક પ્રકારની મૂર્તિ જે સામાન્ય રીતે પથ્થરની ગોળીઓ અથવા વાસણો વગેરેના સ્વરૂપમાં હોય છે અને તેના પર ચક્રનું પ્રતીક હોય છે. જે પત્થરમાં આ પ્રતીક નથી તે પૂજા માટે યોગ્ય માનવામાં આવતું નથી. તે અન્ય તમામ પ્રકારની મૂર્તિઓ કરતાં મોટી છે અને માત્ર આ એકની જ પૂજા કરવાની પરંપરા છે.
2. શિવલિંગ: શિવની એક પ્રકારની મૂર્તિ જે સામાન્ય રીતે ગોળાકાર આકારની હોય છે જેમાં પવિત્ર દોરો હોય છે. તેને શિવલિંગ એટલે કે શિવનો પ્રકાશ કહેવામાં આવે છે. તે અન્ય તમામ પ્રકારની મૂર્તિઓ કરતાં મોટી છે અને માત્ર આ એકની જ પૂજા કરવાની પરંપરા છે. ઘરમાં શાલગ્રામ અને શિવલિંગ રાખવાથી ઘરની ઉર્જાનું સંતુલન જળવાઈ રહે છે અને તમામ પ્રકારના શુભત્વ જળવાઈ રહે છે.
3. આચમનઃ તાંબાના નાના વાસણમાં પાણી ભરો, તેમાં તુલસીનો છોડ ઉમેરો અને તેને હંમેશા પૂજા સ્થાન પર રાખો. આ પાણીને આચમન પાણી કહે છે. આ પાણી ત્રણ વખત પીવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આવા આચમન કરવાથી પૂજાનું બમણું ફળ મળે છે.
4. પંચામૃતઃ પંચામૃત એટલે પાંચ પ્રકારના અમૃત. દૂધ, દહીં, મધ, ઘી અને શુદ્ધ પાણીના મિશ્રણને પંચામૃત કહેવામાં આવે છે. કેટલાક વિદ્વાનો દૂધ, દહીં, મધ, ઘી અને શેરડીના રસમાંથી બનેલા પ્રવાહીને પંચામૃત કહે છે અને કેટલાક દૂધ, દહીં, ઘી, ખાંડ અને મધને ભેળવીને પંચામૃત બનાવે છે. મધુપાર્કમાં ઘી હોતું નથી. આ સંયોજનમાં રોગ નિવારણ ગુણધર્મો છે, તે પુષ્ટિકારક છે.
5. ચંદન: ચંદન શાંતિ અને ઠંડકનું પ્રતિક છે. પૂજા સ્થાન પર ચંદનની બત્તી અને પિંડ રાખવા જોઈએ. ચંદનની સુગંધ મનમાંથી નકારાત્મક વિચારો દૂર કરે છે. શાલગ્રામ અને શિવલિંગ પર ચંદન લગાવવામાં આવે છે. કપાળ પર ચંદન લગાવવાથી મન શાંત રહે છે.
6. અક્ષતઃ ચોખા જેને અક્ષત કહેવામાં આવે છે, તે અપાર પરિશ્રમ દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલી સમૃદ્ધિનું પ્રતીક છે. અક્ષત અર્પણ કરવાનો અર્થ એ છે કે આપણે આપણી સંપત્તિનો ઉપયોગ આપણા માટે નહીં પરંતુ માનવજાતની સેવા માટે કરીશું.
7. ફૂલ: ભગવાન કે દેવીની મૂર્તિની સામે ફૂલ ચઢાવવામાં આવે છે. તે સૌંદર્યની ભાવનાને ઉત્તેજીત કરવા માટે છે. તેનો અર્થ એ છે કે આપણે અંદર અને બહાર સુંદર હોવા જોઈએ.
8. નૈવેદ્ય: નૈવેદ્યમાં મીઠાશ કે મીઠાશ હોય છે. તમારા જીવનમાં મધુરતા અને મધુરતા હોવી જરૂરી છે. દેવી-દેવતાઓને સતત નૈવેદ્ય અર્પણ કરવાથી તમારા જીવનમાં મધુરતા, સૌમ્યતા અને સાદગી જળવાઈ રહેશે. ફળો, મીઠાઈઓ, સૂકા ફળો અને પંચામૃત સાથે નૈવેદ્ય ચઢાવવામાં આવે છે.
9. રોલી: તે લાલ ચૂનો અને હળદર મિક્સ કરીને બનાવવામાં આવે છે. તેનું બીજું નામ કુમકુમ પણ છે. તે દરરોજ લાગુ પડતું નથી. દરેક પૂજામાં તેને ચોખા સાથે કપાળ પર લગાવવામાં આવે છે. તે શુભ માનવામાં આવે છે. તેનાથી સ્વાસ્થ્ય જળવાઈ રહે છે. લોહીનો રંગ પણ હિંમતનું પ્રતીક છે. કપાળ પર નીચેથી ઉપર સુધી રોલી લગાવવાથી વ્યક્તિના ગુણોમાં વૃદ્ધિ થાય છે.
10. ધૂપ: ધૂપ સુગંધને વિસ્તૃત કરે છે. સુગંધ તમારા મન અને મગજમાં હકારાત્મક લાગણીઓ અને વિચારોનું નિર્માણ કરે છે. તેનાથી તમારા મન અને ઘરનું વાતાવરણ શુદ્ધ અને સુગંધિત બને છે. જીવનમાં સુગંધનું ખૂબ મહત્વ છે. ધૂપને અગરબત્તી ન કહેવાય. ઘરમાં ધૂપની જગ્યાએ ધૂપ સળગાવો. અગરબત્તી સળગાવવા માટે અલગ કન્ટેનર છે.