ભીષ્મ પિતામહ મુજબ માતાપિતાએ છોકરીના લગ્ન પહેલા આ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ

‘ભીષ્મ પ્રતિજ્ઞા’ વિશે બધાને ખબર છે. આ દંતકથા છે. મહાભારતના પાત્ર ભીષ્મ પિતામહને કારણે આ દંતકથા પ્રખ્યાત થઈ છે. ભીષ્મ પિતામહ તેમના અટલ વચન માટે જાણીતા હતા. તેણે પોતાના જીવનમાં ક્યારેય લગ્ન કર્યા ન હતા પરંતુ તેમણે બાળકીના લગ્નને લગતી ઘણી બાબતો જણાવી હતી જેને માતાપિતાએ તેની પુત્રી સાથે લગ્ન કરતી વખતે ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ.

હિન્દુ શાસ્ત્રો અનુસાર, દરેક મનુષ્યે તેના આખા જીવનમાં 16 સંસ્કાર કરવાના છે. કેટલાક સંસ્કાર તેના માતાપિતા દ્વારા તેમના જન્મ પહેલાં કરવામાં આવે છે અથવા કેટલાક તેમના દ્વારા કરવામાં આવે છે. તેના મૃત્યુ પછી તેના બાળકો દ્વારા અન્ય સંસ્કાર કરવામાં આવે છે. માતાના ગર્ભાશયમાં જન્મેથી લઈને ચિતામાં સળગાવવું અથવા કબર પર જવા સુધી, સંસ્કાર ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

સૌથી મહત્ત્વના સંસ્કાર છે ‘લગ્ન’

લગ્ન એ માનવ જીવનનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ સંસ્કાર છે. ધાર્મિક અને સામાજિક રૂપે, આ સંસ્કારનું ઘણું મહત્વ છે. તેને વર અને કન્યાનો બીજો જન્મ પણ કહેવામાં આવે છે.
ભીષ્મ પિતામહ મુજબ લગ્ન સમારોહ આ વિધિ જેટલી કન્યા અને વરરાજા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ છે, તેવું તેમના માતાપિતા માટે પણ એટલું જ મહત્વપૂર્ણ છે. ભીષ્મ પિતામહે યુધિષ્ઠિર સાથે વર-કન્યાનાં માતા-પિતા માટે કેટલાક નિયમો બનાવ્યા હતા. જે આજે પણ સંબંધિત છે. ચાલો આપણે તેના વિશે વિગતવાર જણાવીએ.

બાળકીના લગ્ન માટે માતા-પિતાની ફરજ

માતા-પિતાએ તેની પુત્રી સાથે લગ્ન કરતી વખતે વરરાજાના વર્તન, પાત્ર, શિક્ષણ, આચાર અને કૌટુંબિક પૃષ્ઠભૂમિની તપાસ કરવી જોઈએ. આ બધી બાબતોથી સંતોષ થયા પછી જ માતાપિતાએ તેમની પુત્રીનું દાન કરવું જોઈએ.

વરરાજાના લગ્ન માટે માતાપિતાની ફરજ

શાસ્ત્રો અનુસાર, જ્યારે પણ કોઈ છોકરી વરરાજા માટે મળે છે, ત્યારે તે છોકરી વરરાજાની માતા અને પિતાના ગોત્રના પરિવારની ન હોવી જોઈએ.

ગંધર્વ વિવાહ

ગંધર્વ લગ્ન ત્યારે થાય છે જ્યારે કોઈ છોકરી તેની પસંદગીના વર સાથે લગ્ન કરે છે, એટલે કે તેના માતાપિતાની પરવાનગી વિના. પ્રાચીન સમયમાં તેને ગાંધર્વ વિવાહ કહેવામાં આવતું હતું પરંતુ આજના સમયમાં આ લગ્નને ‘લવ મેરેજ’ કહે છે.

પુત્રીની વિદાય

હિન્દુ ધર્મમાં, છોકરીને છૂટા પાડવા સમયે, તેના માતાપિતા તેને ભેટો અને આવશ્યક ચીજો આપે છે. પરંતુ જ્યારે વરરાજાના પરિવારજનો તેના પુત્ર સાથે તેની પુત્રી સાથે લગ્ન કરે છે અને પૈસા અને સોનાની લાલચ આપીને પુત્રી સાથે લગ્ન કરે છે, ત્યારે તેને અસુર લગ્ન કહેવામાં આવે છે.

રાક્ષસ લગ્ન

જે લગ્ન તે છોકરીના બાળકોની ઇચ્છા વિરુદ્ધ કરવામાં આવે છે, તેના માતાપિતા અને અન્ય સંબંધીઓને પીડા આપે છે તેને રાક્ષક લગ્ન કહેવામાં આવે છે. રાક્ષસ લગ્ન કરવું એ પાપ છે.

કન્યાદાન

જ્યારે માતાપિતા તેમની પુત્રીને વરરાજાને આપે છે, ત્યારે તેને કન્યા દાન કહેવામાં આવે છે. સ્વયંવરમાં બાળકીને જીતવા, ખરીદવી કે વેચવી તે કન્યા દાન નથી.

પાણીગ્રહ સમારોહ

પાનીગ્રહ વિધિ કરવામાં આવે તે પછી જ એક છોકરીને પરણિત માનવામાં આવે છે. જો કોઈ છોકરીનો પિતા તેની પુત્રીનો હાથ પાણીગ્રહ પહેલાં કોઈ બીજાને આપે છે, તો તે પાપની શ્રેણીમાં આવતા નથી અને તેને જૂઠાણું કહેવામાં આવે છે.