બાળકના જન્મ પર પૂજા કેમ ન કરવી?

કાશી વિશ્વનાથ ધામના નવા નિર્માણનું ઉદ્ઘાટન વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 13 ડિસેમ્બરે કર્યું હતું. આ દરમિયાન વડાપ્રધાને બાબા કાશી વિશ્વનાથ ધામની પૂજા કરી હતી. અર્ચંગ શ્રીકાંત મિશ્રાએ પૂજારી તરીકે આ પૂજામાં હાજરી આપી હતી.શ્રીકાંત મિશ્રા વિશે ફરિયાદ કરતાં પૂર્વ ટ્રસ્ટી પ્રદીપ બજાજે વડાપ્રધાન કાર્યાલય અને મુખ્યમંત્રી કાર્યાલયને પત્ર લખ્યો છે કે શ્રીકાંત મિશ્રા જે દિવસે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને બાબા વિશ્વનાથની પૂજા કરવા માટે લઈ રહ્યા હતા તે દિવસે શ્રીકાંત મિશ્રા સુતકમાં હતા. હકીકતમાં, 5 ડિસેમ્બરના રોજ અર્ચકના ભત્રીજાનું અકસ્માતમાં મૃત્યુ થયું હતું.

પૂજાના દિવસે અર્ચકના ભત્રીજાના મૃત્યુને 9 દિવસ જ થયા હતા. જ્યારે કેટલીક માન્યતાઓ અનુસાર, પરિવારમાં ઉપનયન સંસ્કાર અને વિવાહ સંસ્કાર કરનાર વ્યક્તિના મૃત્યુ પર 13 દિવસ અને કેટલીક જગ્યાએ 10 દિવસે આસોચ એટલે કે સુતક સમાપ્ત માનવામાં આવે છે. જો મુંડન કરાવ્યું હોય તો ત્રણ દિવસમાં શુદ્ધિકરણ કરી શકાય છે.

સુતક વિશે પુરાણ અને શાસ્ત્રો શું કહે છે

અશોચા વિશે ગરુડ પુરાણ, મનુસ્મૃતિ, પરાશર સ્મૃતિ, ગૌતમ સ્મૃતિ, ધર્મસિંધુ સહિત અન્ય ઘણા ગ્રંથોમાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે આ સમયગાળા દરમિયાન દેવ કર્મ ન કરવું જોઈએ. આ સમયે દેવ પૂજા કર્મ અને ભગવાનને સ્પર્શ ન કરવો જોઈએ. આ દરમિયાન મૃતકની આત્માની શાંતિ માટે પિતૃ કર્મ કરવાનો નિયમ જણાવવામાં આવ્યો છે.

ધાર્મિક ગ્રંથોમાં, સૂતક વિશે ખૂબ જ વિગતવાર કહેવામાં આવ્યું છે, સૂતક કોને અને કેટલા સમય માટે લાગુ પડે છે. જેમાં શરીરનો ત્યાગ કરનાર વ્યક્તિ અને શરીરનો ત્યાગ કેવી રીતે કરવામાં આવ્યો, આ વિષયનો પણ અલગ-અલગ જગ્યાએ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.

સુતક કોને લાગુ પડે છે?

સુતક વિશે વિવિધ શાસ્ત્રો અને પુરાણોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ગૃહસ્થોના મૃત્યુ પછી તેમની સાત પેઢીઓ પર સૂતક લાદવામાં આવે છે. દીકરીઓ વધુમાં વધુ 3 દિવસમાં સુતકથી મુક્ત થઈ જાય છે. કુર્મ પુરાણમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જેઓ સન્યાસી છે તેઓ ગૃહસ્થના આશ્રમમાં પ્રવેશતા નથી. જેઓ વેદપતિ સંતો છે તેમના માટે સુતકનો વિચાર માન્ય નથી. માતા-પિતાના અવસાન પછી પણ માત્ર કપડાંથી જ સ્નાન કરવાથી તેમનું સુતક સમાપ્ત થઈ જાય છે.

મૃત્યુનો દોર કેટલા દિવસો માટે માન્ય છે?

ગૌતમ સ્મૃતિમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે રાજા માટે સદ્ય શૌચ છે. એટલે કે માત્ર સ્નાન કરવાથી તે શુદ્ધ બને છે. પુરોહિત ધર્મને અનુસરતા બ્રાહ્મણોના કિસ્સામાં પણ આ સાચું છે. આવી જ વાત શંખમાં કહેવામાં આવી છે – ‘રાજા ધર્મયતનમ્ સર્વેષં તસ્માદનવરુદ્ધઃ પ્રેતપ્રસવદોષ’. હકીકતમાં, આ સંદર્ભમાં એવું માનવામાં આવે છે કે તેમની અસ્વચ્છતાને ધ્યાનમાં લેવાથી મહત્વપૂર્ણ કાર્યોમાં અવરોધ આવી શકે છે. તેને આ પદ ગત જન્મના પુણ્ય કર્મથી મળ્યું છે, તેથી તેના પર કોઈ ગેરકાનૂની શાસન નથી. ગૌતમ અને શંખના સ્મરણમાં કહેવાયું છે કે અપમૃતિ વખતે સ્વયં ધોવાના નિયમનું પાલન કરવું જરૂરી છે, એટલે કે માત્ર સ્નાનથી જ સૂતક સમાપ્ત થઈ ગયું છે એમ માનવું જોઈએ.
પરાશર સ્મૃતિમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે રાજાને અપવિત્ર નથી લાગતું, આ સાથે રાજાએ જે રાજપુરોહિતને પોતાના કામ માટે પસંદ કર્યા છે તેના પર પણ અશુદ્ધ માન્ય નથી. તેઓએ પોતાનું કર્મ ન છોડવું જોઈએ, અહીં કહ્યું છે કે જેને પુરોહિત કર્મ સોંપવામાં આવ્યું છે, તેઓએ અશુદ્ધ સ્થિતિ આવે ત્યારે પણ સ્વયંસ્ફુરિત કર્મ કરતા રહેવું જોઈએ. વિષ્ણુ પુરાણમાં એવો પણ ઉલ્લેખ છે કે ખાસ કિસ્સાઓમાં, ઋષિ-મુનિઓ અને સંન્યાસીઓના મૃત્યુ પર અપમૃતિની ઘટનામાં, સ્નાન કરવાથી જ અસ્વચ્છતા સમાપ્ત થાય છે.

સુતકમાં નીતિ અને દેશભક્તિનો વિચાર

માર્ગ દ્વારા, 10 દિવસને સામાન્ય રીતે અસૌચ અવધિ માનવામાં આવે છે. મદન પારિજાત નામના ગ્રંથમાં સુતક અંગેના જુદા જુદા અભિપ્રાયોને ધ્યાનમાં રાખીને, આચાર-વિચાર મુજબ તેનો વિચાર કરવો યોગ્ય છે તેવી સૂચના આપવામાં આવી છે.

યાર્નનો પ્રકાર

ઘણા પુરાણોમાં સુતકના સંદર્ભમાં વર્ણન છે. પુરાણો અનુસાર બે પ્રકારના સુતક એટલે કે અસોચ કાળ છે. એક જન્મે છે, બીજો મૃત્યુ છે. આ બંને પ્રકારના સૂતકમાં જન્મ-ધોવા એ મૃત્યુ કરતાં વધુ અસરકારક કહેવાય છે. એટલે કે પરિવારમાં કોઈના જન્મ પછી પણ સુતક થાય છે અને તે વધુ અસરકારક માનવામાં આવે છે.