આવી પત્ની અને મિત્રથી હંમેશા દૂર રહો

આચાર્ય ચાણક્યની નીતિઓમાંથી જે શીખે છે તે જીવનમાં ઘણું આગળ વધે છે. તેની પાછળનું કારણ એ છે કે તેણે સફળતા મેળવવાનો મૂળ મંત્ર પહેલેથી જ ઓળખી લીધો છે. ચાણક્યની નીતિઓમાં, માત્ર સફળતા માટેના મંત્રો જ નહીં, પરંતુ લોકોની ઓળખના ગુણો અને વિશ્વાસની નિશાની પણ છે. ચાણક્યની એક વાત જે દરેક વ્યક્તિએ જાણવી જ જોઈએ કે લોકોને કેવી રીતે ઓળખવા અથવા લોકોથી કેવી રીતે દૂર રહેવું. ચાણક્યએ તેમની નીતિઓમાં ખૂબ જ કાળજીપૂર્વક કહ્યું છે કે જે લોકો મિત્ર બનીને પણ દુશ્મન જેવા હોય છે.

ચાણક્યની આ નીતિઓથી શીખો, છેતરાશે નહીં

મીઠી વાતો ભલે સારી લાગે પણ ચાણક્યએ આવી મીઠી વાતો કરનારાઓથી દૂર રહેવાની સલાહ આપી છે. તેઓ કહે છે કે વ્યક્તિ હંમેશા મીઠી વસ્તુઓ કરી શકે છે, જે અંદર ઝેરથી ભરેલી હોય છે. આવા લોકો પોતાના મિત્રોને સામે બહુ મહત્વ બતાવે છે, પરંતુ તેમની પીઠ પાછળ આ લોકો તેમના માટે ખાડા ખોદે છે. તેમણે આવા મિત્રને સાચું જ કહ્યું છે જે પરિસ્થિતિ પ્રમાણે બોલતો નથી પણ સાચું બોલે છે. જેઓ કડવું બોલે છે તેઓ સામે કઠોર દેખાય છે, પણ તેઓનું દિલ સાફ હોય છે.

ચાણક્યએ એવા લોકો સાથે મિત્રતા ન રાખવાની સલાહ પણ આપી છે જેઓ તમારી વાત કરવામાં તમારી તરફેણ કરે છે અથવા તેઓ તમારા પોતાના અનુસાર તમારો ઉપયોગ કરે છે. આવા લોકો તક માટે ભરેલું હોય છે. આવા લોકો તમારા માટે અમુક કામ કરી શકે છે, પરંતુ તેઓ ન તો ભરોસાપાત્ર હોય છે અને ન તો મિત્રો. એવા મિત્રો બનાવો કે જેઓ તમારા કામને તમે કહો તે પહેલા જ સમજી જશે અને તેમના કામ વિશે કોઈને ખબર ન પડે.

એવા લોકોથી પણ અંતર રાખવું જોઈએ જેઓ ખૂબ જ મહત્વાકાંક્ષી અથવા પૈસા પ્રેમી હોય. આવા લોકો તમારી મહત્વાકાંક્ષા પૂરી કરવા માટે તમારો બલિદાન પણ આપી શકે છે અથવા તમારા માર્ગમાં કાંટા વાવી શકે છે. એવા લોકોથી અંતર રાખો જે પૈસાની સામે દરેક વસ્તુને નાની સમજે છે. આવા લોકો પૈસા માટે કોઈપણ પ્રકારનું કામ કરી શકે છે.

ચાણક્યએ એવા લોકોથી અંતર રાખવાની પણ સલાહ આપી છે જેઓ બીજાની પ્રગતિ જોઈને ઈર્ષ્યા કરે છે અને બીજા વિશે અપશબ્દો બોલે છે. જે લોકો તમારા ચહેરા પર બીજાને સારું-ખરાબ બોલે છે, તે નિશ્ચિત છે કે તમારી પાછળ પણ તેઓ તમારી સાથે આવું જ બોલશે.

ચાણક્યએ પોતાના માટે પણ કેટલીક વાતો કહી છે, જેને જીવનમાં સફળતા માટે સમજવી ખૂબ જ જરૂરી છે. ચાણક્યએ કહ્યું છે કે વ્યક્તિએ બહુ સીધું અને પ્રમાણિક ન હોવું જોઈએ. કારણ કે સીધા અને પ્રામાણિક લોકો જ તેનો શિકાર બને છે. જેમ ઝાડ સીધું હોય તો તેને પહેલા કાપવામાં આવે છે.